Rozstępy to najczęstsza zmiana skórna, jaka towarzyszy ciąży. Dotyczy około 90% kobiet spodziewających się dziecka. Sinoczerwone, wrzecionowate pasma ułożone równolegle na skórze pojawiają głównie w dolnej części brzucha, na udach, biodrach, pośladkach oraz piersiach, czyli w miejscach, gdzie skóra narażona jest na nadmierne rozciąganie. Często zmianom tym towarzyszy suchość skóry, świąd i uczucie mrowienia. Pomimo iż nie ma skutecznego w stu procentach sposobu, aby zapobiec powstawaniu rozstępów, warto zastosować możliwe środki zapobiegawcze. Kluczową rolę odgrywa profilaktyka, ponieważ już powstałe zmiany są bardzo trudne do zlikwidowania. Młode mamy często borykają się nie tyko z rozstępami, ale również uszkodzeniami naskórka brodawek piersiowych. Pielęgnacja skóry w tym szczególnym okresie powinna być dostosowana do zmian, jakie w niej zachodzą, nie podrażniać, a przede wszystkim zapobiegać powstawaniu rozstępów oraz regenerować i chronić delikatną skórę brodawek piersiowych.
Rozstępy skóry (striae distensae, ang. stretch marks)
Rozstępy skóry to wrzecionowate pasma cienkiej, pomarszczonej skóry przebiegające równolegle. Wyglądem przypominają bliznę, wykazują również wiele jej cech w obrazie histopatologicznym. W obrębie zmian skóra jest pozbawiona przydatków: mieszków włosowych, gruczołów potowych i łojowych. Zmiany dotyczą nie tylko kobiet w ciąży – z problemem tym borykają się również nastolatki w okresie dojrzewania, ludzie otyli oraz ze skłonnością do częstych wahań wagi, kobiety w okresie menopauzy, a także osoby przyjmujące leki steroidowe. Schorzenie to często dotyka również sportowców i kulturystów, u których można zaobserwować szybki przyrost masy mięśniowej, a co za tym idzie rozciąganie skóry, zachodzące zwykle w określonym rejonie ciała. Wygląd rozstępów jest uzależniony od fazy rozwoju, w jakiej się one znajdują:
- Faza zapalna, widoczna do pół roku od powstania zmian. Rozstępy mają kolor sinoczerwony, są obrzękowe i znajdują się ponad powierzchnią skóry.
- Faza zanikowa (bliznowacenia),w której rozstępy przybierają kolor perłowobiały, są lekko zapadnięte i delikatnie pomarszczone.
Jakie zmiany zachodzą w skórze w procesie powstawania rozstępów?
Proces powstawania rozstępów związany jest głównie ze zmianami w obrębie włókien kolagenu i elastyny, które zmieniają swoje ułożenie w skórze właściwej, stają się pofragmentowane i zniekształcone. W zdrowej skórze włókna kolagenowe są wytrzymałe na rozciąganie, ułożone w pęczki i sieci o układzie równoległym, prostopadłym lub skośnym względem siebie. Włókna elastynowe układają się w splecione ze sobą sieci i stanowią rusztowanie dla włókien kolagenowych. Natomiast w skórze z rozstępami włókna kolagenu są cieńsze i przebiegają wyłącznie równolegle do powierzchni. Włókna elastynowe również są cienkie, pofragmentowane i biegną równolegle względem włókien kolagenowych, nie podtrzymując ich. Zmianom tym towarzyszy miejscowy stan zapalny i obrzęk występujący w skórze właściwej. Rozszerzają się również naczynia krwionośne, a wokół nich są nacieki z komórek zapalnych. Faza zapalna trwa około pół roku, po tym czasie następuje faza zanikowa – rozstępy przypominają wtedy w obrazie histopatologicznym blizny. Naskórek w miejscu ich występowania jest znacznie cieńszy, a nawet zanika całkowicie. Tkanka łączna w skórze właściwej jest również cieńsza, zanikają mieszki włosowe, włókna elastynowe są cienkie, poskręcane i rozgałęzione. Dominuje kolagen typu III, co świadczy o uszkodzeniu włókien podporowych skóry.
Od czego zależy pojawienie się rozstępów i czy można temu zapobiec?
Podstawowym czynnikiem zwiększającym ryzyko powstawania rozstępów są predyspozycje genetyczne, w tym wypadku zmniejszona osobnicza skłonność do syntezy włókien kolagenowych, elastynowych i retikulinowych przez fibroblasty. W efekcie skóra jest mniej podatna na rozciąganie. Dodatkowo na proces powstawania rozstępów wpływają stany fizjologiczne organizmu: ciąża i okres dojrzewania. Jeśli u mamy, siostry czy babci wystąpiły rozstępy podczas ciąży, bardzo prawdopodobne, że wystąpią również u pozostałych kobiet w rodzinie. Skłonność do powstawania rozstępów często uwidacznia się już w okresie dojrzewania, podczas szybkiego wzrostu organizmu i zmiany masy ciała. U kobiet w ciąży miejscami charakterystycznymi dla wystąpienia zmian są okolice brzucha, bioder oraz piersi. Poza silnym rozciąganiem skóry, które może być związane np. z szybkim wzrostem lub zwiększeniem masy ciała, wymienionym stanom fizjologicznym towarzyszy silne oddziaływanie czynnika hormonalnego, który znacznie zwiększa ryzyko powstawania zmian. Rozstępy mogą występować również w niektórych stanach chorobowych, takich jak nadczynność nadnerczy oraz zespół i choroba Cushinga. Charakterystyczne dla tych schorzeń jest nadmierne wydzielanie kortykosteroidów. Podobne efekty daje przewlekła terapia lekami steroidowymi, zarówno miejscowa, jak i ogólna. W rezultacie dochodzi do ścieńczenia skóry i jej mniejszej podatności na rozciąganie. Prawdopodobnie hormony kortykosteroidowe doprowadzają do upośledzenia funkcji fibroblastów. Wówczas syntetyzowane przez nie włókna kolagenowe i elastynowe mają mniejszą wytrzymałość na rozciąganie.
Całość dostępna tutaj.
źródło: pharmaceris.pl
fot: pixabay.com